İş Hukuku Sıkça Sorulan Sorular

Question 1

İş sözleşmesi nasıl feshedilir?

Accepted Answer

İş sözleşmesi haklı nedenle derhal veya bildirimsiz, ya da bildirimli olarak feshedilebilir. Haklı neden feshi için ağır ahlaki bozukluk, güven sarsıcı davranış gibi sebepler aranır. Bildirimli fesihte ise ihbar süreleri uygulanır ve kıdem tazminatı ödenir.

Question 2

Kıdem tazminatı ne zaman ödenir?

Accepted Answer

Kıdem tazminatı, en az 1 yıl çalışmış işçinin iş sözleşmesinin belirli sebeplerle sona ermesi halinde ödenir. İşçinin feshi, işverenin haksız feshi, emeklilik, askerlik, evlilik (kadın işçi için) gibi durumlarda ödenir. Her tam yıl için 30 günlük ücret tutarındadır.

Question 3

İhbar tazminatı nedir?

Accepted Answer

İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinde ihbar süresi tanınmadığında ödenen tazminattır. İhbar süreleri çalışma süresine göre değişir: 6 ay-1.5 yıl arası 2 hafta, 1.5-3 yıl arası 4 hafta, 3 yıldan fazla ise 6 hafta süre tanınmalıdır.

Question 4

Mobbing nedir ve nasıl kanıtlanır?

Accepted Answer

Mobbing, işyerinde sistematik olarak yapılan psikolojik tacizdir. Dışlama, aşağılama, aşırı iş yükü verme gibi davranışları içerir. Kanıtlanması için yazılı belgeler, tanık ifadeleri, ses-görüntü kayıtları, tıbbi raporlar kullanılabilir. Mobbing nedeniyle iş sözleşmesi feshedilebilir ve tazminat talep edilebilir.

Question 5

Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?

Accepted Answer

Fazla mesai, günlük 11 saati aşan çalışmalardır. İlk 2 saat için %25, sonraki saatler için %50 zamlı ücret ödenir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalar da fazla mesai sayılır. Çalışanın rızası ve yazılı anlaşma gereklidir.

Question 6

İş kazası durumunda haklar nelerdir?

Accepted Answer

İş kazası halinde tedavi masrafları SGK tarafından karşılanır. Geçici iş göremezlik döneminde günlük geçici iş göremezlik ödeneği alınır. Kalıcı iş göremezlik varsa sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Ayrıca işverenden manevi tazminat da talep edilebilir.

Question 7

Sendikal haklar nelerdir?

Accepted Answer

İşçiler sendikaya üye olma, sendika kurma ve sendika faaliyetlerine katılma hakkına sahiptir. İşveren, sendika üyeliği nedeniyle işçiyi ayrımcılığa tabi tutamaz, işten çıkaramaz. Sendikalar, toplu iş sözleşmesi yapma, grev hakkını kullanma yetkisine sahiptir.

Question 8

Hamilelik nedeniyle işten çıkarma yasak mıdır?

Accepted Answer

Hamilelik ve doğum izni nedeniyle kadın işçi işten çıkarılamaz. Hamilelik izni öncesi ve sonrası toplam 16 hafta koruma süresi vardır. Bu süre içinde fesih yapılamaz. Yapılırsa fesih geçersizdir ve işe iade davası açılabilir.

Question 9

Yıllık izin hakları nelerdir?

Accepted Answer

İşçi yılda en az 14 iş günü ücretli izin hakkına sahiptir. 1-5 yıl arası çalışanlara 14 gün, 5-15 yıl arası 20 gün, 15 yıl üzeri 26 gün izin verilir. İzin kullandırılmazsa parasal karşılığı ödenir. İzin devredilmez ve zamanaşımına uğrar.

Question 10

İşe iade davası nedir?

Accepted Answer

30 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinde en az 6 ay çalışmış işçilerin geçerli nedensiz feshi halinde açılan davadır. İşçi fesih tarihinden itibaren 1 ay içinde başvurmalıdır. Mahkeme feshi haksız bulursa, işçi işe iade edilir ve ara dönem ücretleri ödenir.

Question 11

Çalışma koşulları değişikliği nasıl yapılır?

Accepted Answer

Esaslı çalışma koşullarının değiştirilmesi için işçinin yazılı onayı gerekir. İşçi 6 iş günü içinde cevap vermezse kabul etmiş sayılır. Değişikliği kabul etmeyen işçi işten çıkarılabilir, ancak bu durumda kıdem ve ihbar tazminatı ödenir.

Question 12

Gece çalışması ve ek ücret hakları nelerdir?

Accepted Answer

Gece çalışması (20:00-06:00 arası) için %50 zamlı ücret ödenir. Gece çalışan kadın işçiler için özel koruyucu tedbirler alınmalıdır. Sürekli gece çalışanlar 6 ayda bir ücretsiz sağlık kontrolünden geçirilmelidir.

Question 13

İş güvenliği konusunda işveren yükümlülükleri nelerdir?

Accepted Answer

İşveren, işçilerin iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapmalı, koruyucu donanım sağlamalı, eğitim vermelidir. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmelidir. Bu yükümlülükleri yerine getirmemesi cezai ve hukuki sorumluluk doğurur.

Question 14

Bordro eksiklikleri nasıl talep edilir?

Accepted Answer

Eksik ödenen ücretler için işçi dava açabilir. Fazla mesai, ikramiye, prim gibi alacaklar da bu kapsamdadır. İş sözleşmesi devam ederken bu talepler 5 yılda, sona erdikten sonra 1 yılda zamanaşımına uğrar. Delil olarak bordro, mesai kayıtları, tanık beyanları kullanılabilir.

Question 15

İşsizlik maaşı alma koşulları nelerdir?

Accepted Answer

İşsizlik maaşı alabilmek için son 3 yılda en az 600 gün prim ödemiş olmak, kendi isteğiyle işten ayrılmamış olmak ve İŞKUR'a başvurmak gerekir. Maaş süresi prim ödeme gün sayısına göre belirlenir. Aktif iş arayışı şartını yerine getirmek zorunludur.

Question 16

Rekabet yasağı sözleşmesi geçerli midir?

Accepted Answer

Rekabet yasağı sözleşmesi, işçinin özel bilgi sahibi olduğu hallerde ve yazılı olarak yapılırsa geçerlidir. En fazla 2 yıl süreli olabilir. İşveren bunun karşılığında tazminat ödemek zorundadır. Yasağın ihlali halinde cezai şart da kararlaştırılabilir.

Question 17

Part-time çalışanların hakları nelerdir?

Accepted Answer

Part-time işçiler, tam zamanlı işçilerle aynı haklara sahiptir ancak çalışma süreleri oranında ücret alırlar. Kıdem, ihbar tazminatı, izin hakları orantılı olarak hesaplanır. Sosyal güvenlik primleri ve diğer yan haklar da çalışma süresine göre belirlenir.

Question 18

İş yerinde ayrımcılık yasak mıdır?

Accepted Answer

İş ilişkisinde cinsiyet, ırk, renk, yaş, medeni hal, hamilelik, din, siyasi görüş nedeniyle ayrımcılık yasaktır. Eşit işe eşit ücret ilkesi geçerlidir. Ayrımcılığa uğrayan işçi 3 aylık ücret tutarında tazminat talep edebilir. Ayrımcılık nedeniyle fesih de geçersiz sayılır.

İş Hukuku SSS